SS (niem. Die Schutzstaffel der NSDAP – pol. eskadra ochronna[1] NSDAP) – paramilitarna i początkowo elitarna niemiecka formacja nazistowska, podległa partii NSDAP.

Historia

Czapka z symbolem SS – Totenkopf

W 1923 roku powstał Stoßtrupp Adolf Hitler– oddział mający chronić Hitlera przed ewentualnymi atakami ze strony mało zdyscyplinowanych oddziałów SA. 1 kwietnia 1925 roku Julius Schreck otrzymał od Hitlera polecenie utworzenia nowej jednostki, która miała przejąć ochronę sal (po niemiecku Saalschutz), w których odbywały się spotkania NSDAP. Powstała ona 4 kwietnia 1925 roku z byłych członków jednostki Stoßtrupp Adolf Hitler. Wkrótce zaczęły powstawać podobne jednostki w całych Niemczech, ale nosiły początkowo różne nazwy (np. Schutzkommando czy Sturmstaffel). Dopiero 9 listopada 1925 roku ustalono jednolitą nazwę dla wszystkich tych oddziałów jako Schutzstaffel czyli eskadra ochronna. Nazwę tę zaproponował ówczesny szef SA – Hermann Göring na uroczystościach poświęconych Manfredowi von Richthofenowi. Szefem SS (jako Oberleiter czyli nadkierownik) został Julius Schreck.
Zadania SS opisał Adolf Hitler w swoim rozkazie z roku 1930 następująco: "Zadaniem SS jest przede wszystkim służba policyjna wewnątrz partii". Od 1930 roku symbolem SS stały się dwie podobne do błyskawic runy. Początkowo SS podlegało dowództwu SA, które dbało o to, aby SS za bardzo nie urosło w siłę. Służył temu m.in. rozkaz określający maksymalna liczebność SS na 10% stanu osobowego SA na danym terenie. Poza tym oddział SS nie mógł liczyć więcej niż 10 ludzi z dowódcą. Taki stan rzeczy oraz to, że dowództwo SA zlecało SS mało ważne zadania spowodował w 1927 roku ustąpienie pierwszego szefa SS – Juliusa Schrecka, który pozostał osobistym ochroniarzem i kierowcą Hitlera. Jego następcą został Joseph Berchtold, potem Erhard Heiden, którzy jednak nie potrafili dać sobie rady z ograniczaniem roli SS przez SA. 5 stycznia 1929 roku Hitler zwolnił Heidena z funkcji szefa SS, a na jego miejsce mianował jego dotychczasowego zastępcę – Heinricha Himmlera.
W 1934 oddziały SS odegrały zasadniczą rolę w rozprawieniu się z opozycją wewnątrzpartyjną w trakcie tzw. nocy długich noży, podczas której wymordowano przywódców SA (także powołanej przez Hitlera). W wyniku tego ich rola jako zbrojnego ramienia partii niewymiernie wzrosła. W 1936 utworzono zmilitaryzowane jednostki dyspozycyjne SS (SS-Totenkopfverbände i SS-Verfügungstruppe), które w latach 1940–1942 zostały przekształcone w Waffen-SS. Oddziały SS stanowiły również załogi obozów koncentracyjnych. Do końca wojny SS stało się najpotężniejszą organizacją w III Rzeszy. Jej członkami byli najbardziej fanatyczni zwolennicy nazizmu, chociaż od 1942 roku tworzono również oddziały składające się z m.in. Rosjan, Ukraińców, Łotyszy, których motywacje były inne niż Niemców (przede wszystkim nienawiść do komunizmu oraz chęć uniknięcia śmierci w obozach jenieckich). W czasie wojny oddziały SS wykazały się wyjątkową brutalnością, szczególnie gdy były rzucane do walk z partyzantami.
Chociaż oddziały SS brały udział w walkach już od kampanii w Polsce, nie były traktowane z szacunkiem przez dowództwo Wehrmachtu, które uznawało SS za formację zbytnio faworyzowaną i zindoktrynowaną [potrzebne źródło]. Z czasem wyszkolenie oraz uzbrojenie jednostek SS polepszało się. Jednostki powiększano do formacji dywizji grenadierów pancernych, a później niektóre przekształcano w dywizje pancerne (pierwsza dywizja pancerna SS powstała w 1943 roku pod nazwą 1. SS-Panzer-Division Leibstandarte-SS Adolf Hitler). Pod koniec wojny większość niemieckich formacji pancernych stanowiły jednostki Waffen-SS.
Jednostki SS są powszechnie uznawane za elitarne, jednak formacje były zróżnicowane – od doskonale wyposażonych dywizji pancernych, do oddziałów złożonych z kryminalistów (oddział Dirlewangera, pod dowództwem kryminalisty skazanego za gwałt na nieletniej, która składała się przeważnie z kryminalistów nie mających nic do stracenia – przez co posiadała wielką wartość bojową) i renegatów sowieckich (np. Brygada Kamińskiego,który został powieszony przez Niemców za kradzieże i samowolę).
W 1946 Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznał SS za organizację zbrodniczą (z wyjątkiem SS-Reiterei[2]).

www.wikipedia.pl